مراقبت از قلمو می‌تواند بر طول عمر آن تأثیر بگذارد، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند و هم‌چنین در ایجاد آثار هنری باکیفیت کمک نماید. معمولا هزینه زیادی صرف خرید یک قلموی رنگ باکیفیت می‌شود و این یکی از دلایلی است که چرا ما باید به خوبی از قلموهای خود مراقبت کنیم. دلیل اصلی خراب‌شدن قلمو به شستشو و نگهداری از آن بر می‌گردد. برای این که ما بتوانیم نهایت استفاده را از یک قلمو ببریم باید دقت بسیاری به وضعیت آن داشته باشیم. در این مقاله با چند روش بسیار ساده می‌توان از خراب‌شدن قلمو در طولانی مدت جلوگیری کرد و با یادگیری روش نگهداری از آنها، عمرشان را افزایش داد.
آشنایی با قلمو:
قلموهای نقاشی امروزه در اندازه‌ها و اشکال مختلف ساخته می‌شوند. گستردگی قلموها مربوط به تنوع تکنیک‌های نقاشی است و انواع مختلف قلمو در تکنیک‌های مختلف نقاشی استفاده می‌شوند. البته بسته به نوع این تکنیک‌ها، روش نگهداری از قلمو و شستن قلمو نیز متفاوت می‌شود. برای مثال قلموهای مورد استفاده در نقاشی با آبرنگ و تکنیک سیاه‌قلم، به راحتی با استفاده از آب تمیز می‌شوند و شستشوی آنها، شما را به دردسر نخواهد انداخت. در سمت مقابل نیز قلموهای نقاشی رنگ‌روغن برای پاک‌شدن نیاز به نکاتی مهم دارند.
شستن قلمو اکریلیک و گواش
همان‌طور که می‌دانید این 2 رنگ بر پایه آب هستند و برای شستشوی رنگ‌های بر پایه آب مانند رنگ‌های اکریلیک، گواش و هم‌چنین آبرنگ می‌توان به سادگی از آب و سایر مواد شوینده معمولی استفاده کرد. البته باید توجه داشته باشید که رنگ‌های اکریلیک در صورتی به راحتی شسته می‌شوند که هنوز بر روی قلمو خشک نشده باشند. در واقع اگر کار با آنها به تازگی تمام شده باشد، تنها با آب هم می‌توان تمام رنگ‌های باقی‌مانده روی قلمو را تمیز کرد. اما بهترین پیشنهاد برای شستن قلموهای اکریلیک استفاده از محلولهای قلم‌شور است که برندهای عالم‌زاده، وستا و ... از معتبرترین تولیدکننده‌های این محصول می‌باشند که نه تنها قلمو را تمیز می‌کنند بلکه از آن در برابر آسیب‌ها محافظت می‌نمایند و طول عمر قلمو را افزایش می‌دهند.
شستن قلمو رنگ‌روغن
تینر قلمو را بسیار تمیز می‌کند ولی استفاده از آن به تنهایی باعث خشک‌شدن قلمو می‌شود و به مرور زمان به قلمو آسیب می‌زند. باید این را نیز در نظر گرفت که تینر بسیار اشتعال‌پذیر است و استفاده از آن خطرناک می‌باشد. محصولی که به جای تینر پیشنهاد می‌شود، نفت بیبو است که هم به قلمو آسیب کمتری می‌زند و هم برخلاف تینر، بدون بو می‌باشد. (بهتر است تینر و نفت را به نسبت 30 به 70 باهم مخلوط کنید و سپس استفاده نمایید). برای شستشوی قلموهای روغنی از حلال‌های رنگ‌روغن نظیر تربانتین، سانسادور و وایت‌اسپریت نیز می‌توان استفاده کرد. اما بهترین پیشنهاد برای شستن قلموهای روغنی همانند قلموهای اکریلیک، استفاده از محلولهای قلم‌شور یا پاک‌کننده قلمو است که برندهای عالم‌زاده، وستا و ... از معتبرترین تولیدکننده‌های این محصول می‌باشند که نه تنها قلمو را تمیز می‌کنند بلکه از آن در برابر آسیب‌ها محافظت می‌نمایند و طول عمر قلمو را افزایش می‌دهند.
محلولهای قلم‌شور یا پاک‌کننده قلمو
پاک‌کننده قلمو معمولا برای قلموهایی که با رنگ‌روغن و رنگ اکریلیک سروکار دارد طراحی شده است. پاک‌کننده قلمو یک حلال قوی است که رنگ باقی‌مانده روی قلمو را چه مرطوب باشد و چه خشک باشد، پاک می‌کند. هم‌چنین از آن می‌توان برای پاک‌کردن رنگ خشک و سفت‌شده از روی قلموها هم استفاده کرد.
14 نکته ای که برای افزایش طول عمر قلمو، باید آنها را رعایت کرد:
بهترین ترفند برای نگهداری قلمو و افزایش طول عمر مفید آن، نم نگه‌داشتن قلمو است. فرقی نمی‌کند قلمو شما دارای موهای مصنوعی باشد یا طبیعی، در هر صورت این تکنیک جواب خواهد داد. علاوه بر این، شما می‌توانید از نکات دیگری برای سالم ماندن قلموهای خود استفاده کنید که عبارت‌اند از:
2. از قلموی مناسب هرکار استفاده کنید.
سعی کنید نوع قلمویی را که استفاده می‌کنید برای آن کار مناسب است. به عنوان مثال، قلموهایی با موهای تخت یا قلمو سرتخت و مستطیلی برای جاهایی که نیاز به رنگ‌زدن در سطح زیاد دارد، مناسب‌تر هستند.
3. بست فلزی قلمو (فرول) را تمیز نگه دارید.
آن بست نقره‌ای را که موهای قلمو را با دسته به هم وصل می‌کند، فرول نامیده می‌شود. به طور کلی، سعی کنید رنگ روی فرول نیاید و قلمو را تا فرول در رنگ فرو نکنید. وقتی رنگ روی فرول می‌افتد، معمولاً در یک حباب بزرگ بین فرول و موها متصل می‌شود و نتیجه (حتی پس از شستن آن) این است که موها از هم جدا می‌شوند و ساییده می‌شوند. پس تمام تلاش خود را بکنید که روی این قسمت از قلمو رنگ نگیرد یعنی سعی کنید حداکثر سه‌چهارم از موهای قلمو را داخل رنگ فرو ببرید. پاک‌کردن رنگ خیس از این ناحیه سخت است و اگر خشک شود، سخت‌تر می‌شود. اما اگر رنگی شد، باید تمیزکردن را از آنجا شروع کنید حتی اگر بیش از 15 دقیقه طول بکشد. دلیل بزرگی که باعث می‌شود بیشتر قلموها آسیب ببینند و عملکرد خود را از دست بدهند، مربوط به ورود رنگ خشک‌شده به فرول است.
4. قلموهای رنگ خود را سریع تمیز کنید.
هرگز اجازه ندهید رنگ روی قلمو خشک شود. برای اینکه طول عمر قلمو خود را افزایش دهید بلافاصله پس از استفاده، قلموهای رنگ را تمیز کنید. تمیزکردن سریع قلموها بهترین عادتی است که هرهنرمندی می‌تواند داشته باشد و این ساده‌ترین راه برای تضمین طولانی‌تر کردن عمر قلمو است.
5. قلمو را بین رنگ‌آمیزی‌ها تمیز کنید، حتی اگر بعد از آن از همان رنگ استفاده می‌کنید.
مهم‌ترین نکته‌ای که در هنگام کار با اکریلیک باید از نظر مراقبت از قلمو به خاطر بسپارید این است که رنگ اکریلیک خیلی سریع خشک می‌شود. پس همیشه قلموی خود را خیس یا مرطوب نگه دارید. هر چه رنگ مدت زمان بیشتری روی قلمو خشک شود، حذف آن دشوارتر می‌گردد. رنگ اکریلیک خشک‌شده روی قلمو اساساً آن را خراب می‌کند.
6. همه رنگ را از روی قلمو پاک کنید و اجازه ندهید که کوچک‌ترین رنگی روی قلمو باقی بماند.
ماندن مقدار کمی از رنگ در لابه‌لای موها یا نزدیک دسته قلمو، باعث سفت‌شدن موهای آن می‌شود و به سادگی قلم را پوسیده می‌کند. با ماندن رنگ روی قلمو، موهای آن حالت اولیه خودشان را از دست خواهند داد و برای کار مجدد با قلمو، لازم است که حسابی قلمو را نرم کنید که این موضوع حسابی به قلمو آسیب خواهد زد و از عمر قلمو می‌کاهد. پس از اتمام کار، با مالیدن قلمو روی لبه قوطی رنگ یا با استفاده از یک پارچه تمیز، تا جایی که می‌توانید رنگ را از قلمو بردارید. سعی کنید هر توده یا نوار رنگ را با انگشتان خود از روی موهای خود جدا کنید.
7. قلمو را به درستی تمیز کنید.
قدم بعدی در مراقبت از قلموهای رنگی شما این است که مشخص کنید به چه نوع پاک‌کننده‌ای برای تمیزکاری نیاز دارید. به عنوان مثال، قلموهای آبرنگ به روال تمیزکردن سختگیرانه‌ای که قلموهایی که برای رنگ‌های روغنی استفاده می‌شوند، نیاز ندارند.
8. مراقب شکل قلمو باشید.
هنگام تمیزکردن قلموهای خود، مراقب باشید که آنها را به شدت تمیز نکنید تا شکل اصلی خود را از دست بدهند. بهتر است محلول قلم‌شوی یا آب را داخل ظرف بریزید. (قلموی خودتان را با آب داغ نشویید زیرا این کار باعث می‌شود که موهای قلمو کَنده شود.) و هنگام شست و شوی قلمو، موهای آن را به ته ظرف فشار ندهید زیرا موهای قلمو از هم باز می‌شوند و نمی‌توان آنها را مثل روز اول به حالت اصلی خود در آورد. قلموها را هنگام شستن خیلی آرام در جهت موهای قلمو به کناره‌ی ظرف بکشید و رنگ‌های اضافه‌ی آن را پاک کنید. این کار را تا زمانی که رنگی بین قلموها نمانده باشد ادامه دهید.
9. به هیچ عنوان قلمو را برای مدت زمان طولانی در آب و حلال‌های دیگر قرار ندهید.
با انجام و البته تکرار این اشتباه، عمر قلمو به شدت کاهش می‌یابد، چرا که بافت موهای قلمو با این کار تغییر بسیار زیادی پیدا می‌کند. بست و دسته‌ی قلمو نیز با این کار آسیب جدی می‌بینند، چرا که چسب آنها با این کار سریع‌تر فاسد می‌شود و باعث خم‌شدن سرِ موهای قلمو می‌شود و کارآیی سابق را از دست می‌دهد.
10. قلمو را به صورت عمودی در آب قرار ندهید.
اگر قلمو خود را در حالت عمودی در آب یا هر نوع حلال تمیزکننده قرار دهید، موها به راحتی خم می‌شوند و شکل آنها برای همیشه تغییر می‌کند. نه تنها این، بلکه آب نیز می‌تواند به پایه موها نفوذ کند و چسب نگهدارنده آنها را شل کرده و در نتیجه موها را از بین ببرد.
11. قلموها را به درستی نگهداری کنید.
پس از تمیزکردن، آب اضافی را خارج کنید، موها را با انگشتان خود در جای خود قرار داده و فرم دهید و قلمو را به صورت عمودی روی دسته قرار دهید تا خشک شود.
12. قلموها را خشک کنید.
به هیچ عنوان قلموهای خود را خیس به حال خود رها نکنید. آنها را کامل خشک کنید. قلمو را در یک ظرفی بگذارید خشک شود به صورتی که موهای آن معلق باشد و به ته ظرف برخورد نکند.
13. قلموها را در هنگام خشک‌شدن به حالت ایستاده قرار ندهید.
برای خشک‌کردن قلمو شسته‌شده آن را به حالت افقی روی پارچه ای قرار دهید. اگر قلمویی که به تازگی شسته‌اید را به حالت ایستاده قرار دهید، آب و رطوبت در قسمت بست آن جمع خواهد شد. این رطوبت می‌تواند چسب و اتصالات قسمت بست را دچار اشکال کند و این اتفاق در درازمدت موجب خراب‌شدن قلمو خواهد شد.
14. قلمو را در شرایط مناسب نگهداری کنید.